Berenklauw een pijnlijke metafoor
Op 18 juni voer ik met mijn bootje door de Holle Gracht, een kanaal tussen de groene Friese weiden, niet ver van mijn huis. Bij een aanlegplaats voor recreërende watertoeristen was een omheining geplaatst. Daarbinnen was een kudde kaalgeschoren schapen bezig om een een veld met berenklauw kaal te vreten.
De laatste jaren was het me opgevallen dat er in de omgeving steeds meer berenklauw groeit. Die aanlegplaats was overwoekert en hierdoor niet meer toegankelijk. Vorig jaar was die al gemaaid, omgespit en opnieuw ingezaaid, maar dit jaar weer volledig dichtgegroeid met berenklauw. Misschien zijn schapen de oplossing dacht het waterschap. Toen ik me in deze plant ging verdiepen ontdekte ik dat deze zeer goed gedijt op een overmaat aan stikstof. Net als andere bekende woekeraars op stikstof, de drie B’s zal ik ze maar noemen: brandnetel, braam en berenklauw. Ook de Friese groene woestijn van Engels raaigras doet het heel goed op stikstof en verdringt alle andere plantenleven en daardoor verdwijnen ook insecten en vogels. Door een verstoorde mineralen balans in de bodem neemt de biodiversiteit sterk af.
Wat is de metafoor? Op het oog is de berenklauw een prachtige majestueuze plant met een intrigerend uiterlijk. Fraaie witte kroon met bloemen en zaden, een robuuste steel en grote puntige vingervormige bladeren. Ze kunnen tot wel drie meter hoog worden. Als hun silhouetten zich tegen een rode avondlucht aftekenen waan ik me soms op een Afrikaanse savanne. Maar schijn bedriegt, achter zijn schoonheid gaat ook een giftig karakter schuil. Als je de plant aanraakt krijg je grote pijnlijke brandblaren. Deze plant staat symbool voor de stikstofcrisis die ons land teistert en tot sociale onrust leidt. Op het oog lijkt de Nederlandse bioindustrie een bloeiende bedrijfstak die miljarden omzet en werk verschaft, groot en majestueus als de berenklauw. Met een vriendelijk imago van frisse groene weiden met lieflijk grazende koeien. Maar bij nader inzien heeft de vlees- en zuivelindustrie ook een zeer schadelijk karakter. De marges zijn flinterdun en het in Nederland geproduceerde vlees en zuivel wordt voor 80% over de grens verkocht. We blijven achter met een aangetast landschap, achteruithollende biodiversiteit, verslechterende volksgezondheid en een klimaatramp. De figuurlijke brandblaren die we overhouden aan deze alles verdringende bedrijfstak.
Wonderlijk dat schapen de berenklauw gewoon kunnen eten…
Leerzaam videootje over berenklauw Veel gestelde vragen over stikstof
